การดูดซึมธาตุอาหารทางใบ

การดูดซึมธาตุอาหารทางใบ (foliar absorption) คือกระบวนการที่ พืชดูดธาตุอาหารผ่านทางผิวใบ โดยเฉพาะใบอ่อน ซึ่งมีรูเปิด (ปากใบ–stomata) และเซลล์ผิวที่ช่วยให้สารอาหาร ผ่านเข้าเซลล์ได้โดยตรง

การให้อาหารทางใบจึงเป็นวิธีที่ รวดเร็วและแม่นยำ เหมาะกับกรณีที่

• รากดูดอาหารไม่ได้ (ดินแน่น ดินเปรี้ยว เชื้อรา ฯลฯ)

• ต้องการกระตุ้นระยะสั้น เช่น เร่งดอก เพิ่มคลอโรฟิลล์

• พืชมีอาการขาดธาตุรองหรือธาตุเสริม

กลไกการดูดซึมทางใบ

ส่วนของใบ หน้าที่ในการดูดซึม
ผิวใบ (Cuticle) สารละลายน้ำสามารถซึมผ่านได้เล็กน้อย
ปากใบ (Stomata) ช่องเปิดที่ดูดซึมสารได้ดี โดยเฉพาะบนใบล่าง
ผนังเซลล์ ถ้าสารละลายมีโมเลกุลเล็ก จะซึมผ่านง่าย
เส้นใบ ส่งธาตุที่ดูดได้ไปยังส่วนต่าง ๆ ของพืช
พืชสามารถดูดซึมธาตุบางชนิดเข้าทางใบได้ภายใน 1–6 ชั่วโมง → เริ่มเห็นผลที่ใบใน 1–3 วัน

ธาตุอาหารที่เหมาะกับการให้ทางใบ

กลุ่มธาตุ ธาตุที่ตอบสนองดี
ธาตุรอง แคลเซียม (Ca), แมกนีเซียม (Mg), กำมะถัน (S)
ธาตุเสริม เหล็ก (Fe), แมงกานีส (Mn), สังกะสี (Zn), โบรอน (B), โมลิบดีนัม (Mo)
ธาตุหลัก (บางกรณี) ไนโตรเจน (N) → ในรูปยูเรีย / NO₃⁻

ปัจจัยที่มีผลต่อการดูดซึมทางใบ

ปัจจัย พ่นตอนเย็น (16:30–18:00) หรือเช้าแดดอ่อนดีที่สุด
ความเข้มข้น ต้องเจือจางพอเหมาะ ไม่เกิน 0.5–1% โดยทั่วไป
อายุใบ ใบอ่อนดูดซึมได้ดีกว่าใบแก่
ความชื้น ใบที่ชื้นเล็กน้อย (ไม่แห้งหรือเปียกเกิน) ซึมได้ดีที่สุด
สารจับใบ เช่น น้ำหมักมะกรูด น้ำยาล้างจาน 1–2 ซีซี/ลิตร ช่วยให้ดูดซึมดีขึ้น

ข้อดีของการให้ธาตุอาหารทางใบ

• พืชดูดได้ทันที → แก้ปัญหาเฉพาะหน้าเร็ว

• ไม่เสียธาตุไปกับดินหรือถูกยึดโดยดิน

• ใช้น้อยแต่ได้ผลดี โดยเฉพาะธาตุรองและเสริม

• เหมาะมากกับการฟื้นฟูพืชอ่อนแอ หรือหลังฝนตกหนัก

ข้อควรระวัง

หัวข้อ คำเตือน
พ่นกลางวันแดดแรง เสี่ยงใบไหม้ และระเหยก่อนดูดซึม
ผสมธาตุหลายชนิดไม่เข้ากัน อาจตกตะกอน (เช่น แคลเซียม + ซัลเฟต)
เข้มข้นเกิน อาจเกิดอาการใบไหม้ → แนะนำทดลองพ่นต้นเดียวก่อนเสมอ
ห้ามพ่นขณะมีน้ำฝน จะชะล้างออกหมดก่อนพืชดูดได้

ตัวอย่างสูตรพ่นใบที่ใช้ได้จริงกับมะนาว

พ่นบำรุงใบ – เร่งคลอโรฟิลล์

• แมกนีเซียมซัลเฟต 30 กรัม

• น้ำ 20 ลิตร

• สารจับใบเล็กน้อย

พ่นช่วงดอกบาน – ติดผลดี

• แคลเซียม–โบรอน 30–50 ซีซี

• น้ำ 20 ลิตร

• พ่นช่วงเย็น ทุก 5–7 วัน

318 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร