ดอกสมบูรณ์เพศผสมเกสรอย่างไร
ดอกสมบูรณ์เพศของมะนาว (หรือไม้ผลอื่น ๆ ที่มีดอกสมบูรณ์เพศ) คือ ดอกที่มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ภายในดอกเดียวกัน สามารถผสมเกสรได้เอง แต่ “การติดผล” จะขึ้นอยู่กับหลายเงื่อนไข เช่น สภาพอากาศ ความชื้น การเคลื่อนย้ายละอองเกสร ฯลฯ
โครงสร้างของ “ดอกสมบูรณ์เพศ”
| อวัยวะ | หน้าที่ |
|---|---|
| เกสรตัวผู้ (Anther + Filament) | ผลิต “ละอองเรณู” (pollen) |
| เกสรตัวเมีย (Stigma + Style + Ovary) | รับละอองเรณู แล้วนำไปสู่รังไข่เพื่อผสม |
| กลีบดอก | ดึงดูดแมลงหรือช่วยในการป้องกันอวัยวะสืบพันธุ์ |
ขั้นตอนการผสมเกสรของดอกสมบูรณ์เพศ
ดอกบานเต็มที่
– เกสรตัวผู้จะปล่อยละอองเรณูออกมา
– เกสรตัวเมีย (ยอดเกสร) จะมีของเหลวเล็กน้อยเพื่อดักละอองเรณู
ละอองเรณูเคลื่อนย้ายสู่ยอดเกสร
– เกิดได้โดย:
–– ลมพัด (ถ้าดอกแน่นมากจะไม่ค่อยได้ผล)
–– แมลง เช่น ผึ้ง, มวน, ต่อ
–– คนช่วยผสม (ใช้แปรงหรือสำลีก้านแตะเรณูแล้วไปแตะยอดเกสร)
ผสมสำเร็จ เกิดการปฏิสนธิ
– ละอองเรณูเจริญลงไปที่รังไข่
– รังไข่พัฒนาเป็น “ผลมะนาว”
ปัจจัยที่ทำให้ “ผสมไม่ติดผล” แม้ดอกสมบูรณ์เพศ
| ปัจจัย | ผลกระทบ |
|---|---|
| ฝนตกช่วงดอกบาน | ละอองเรณูเปียก เสื่อมสภาพเร็ว |
| ความชื้นต่ำ / อากาศร้อนจัด | ยอดเกสรแห้ง ไม่เหนียวพอรับเกสร |
| ขาดแมลงผสมเกสร | เช่น สวนที่พ่นสารฆ่าแมลงมาก |
| ขาดธาตุ “โบรอน” | ทำให้หลอดเรณูงอกไม่ดี เกิดการผสมไม่สมบูรณ์ |
| ต้นอ่อนแอหรือโทรม | รังไข่ไม่แข็งแรง ดอกหลุดก่อนติดผล |
เทคนิคช่วยให้ผสมเกสรสำเร็จและติดผลดี
| วิธี | อธิบาย |
|---|---|
| พ่น โบรอน + แคลเซียม ก่อนดอกบาน 5–7 วัน | ช่วยให้ยอดเกสรสมบูรณ์ รับเกสรได้ดี |
| ลดการพ่นสารเคมีช่วงดอกบาน | เพื่อรักษาผึ้งและแมลงผสมเกสร |
| เปิดทรงพุ่มให้แสงเข้า | เพิ่มโอกาสให้แมลงเข้าและลดความชื้นที่ทำให้ดอกเน่า |
| ใช้ แปรงเล็ก ๆ ช่วยผสม | โดยเฉพาะช่วงเช้า 7:00–9:00 น. (ละอองเรณูดีที่สุด) |
| พ่นน้ำตาลทางด่วน + สาหร่าย | เพิ่มพลังให้ดอกแข็งแรง ไม่ร่วงง่าย |
46.3k @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร