ดอกสมบูรณ์เพศผสมเกสรอย่างไร

ดอกสมบูรณ์เพศของมะนาว (หรือไม้ผลอื่น ๆ ที่มีดอกสมบูรณ์เพศ) คือ ดอกที่มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ภายในดอกเดียวกัน สามารถผสมเกสรได้เอง แต่ “การติดผล” จะขึ้นอยู่กับหลายเงื่อนไข เช่น สภาพอากาศ ความชื้น การเคลื่อนย้ายละอองเกสร ฯลฯ

โครงสร้างของ “ดอกสมบูรณ์เพศ”

อวัยวะ หน้าที่
เกสรตัวผู้ (Anther + Filament) ผลิต “ละอองเรณู” (pollen)
เกสรตัวเมีย (Stigma + Style + Ovary) รับละอองเรณู แล้วนำไปสู่รังไข่เพื่อผสม
กลีบดอก ดึงดูดแมลงหรือช่วยในการป้องกันอวัยวะสืบพันธุ์

ขั้นตอนการผสมเกสรของดอกสมบูรณ์เพศ

ดอกบานเต็มที่

– เกสรตัวผู้จะปล่อยละอองเรณูออกมา

– เกสรตัวเมีย (ยอดเกสร) จะมีของเหลวเล็กน้อยเพื่อดักละอองเรณู

ละอองเรณูเคลื่อนย้ายสู่ยอดเกสร

– เกิดได้โดย:

–– ลมพัด (ถ้าดอกแน่นมากจะไม่ค่อยได้ผล)

–– แมลง เช่น ผึ้ง, มวน, ต่อ

–– คนช่วยผสม (ใช้แปรงหรือสำลีก้านแตะเรณูแล้วไปแตะยอดเกสร)

ผสมสำเร็จ → เกิดการปฏิสนธิ

– ละอองเรณูเจริญลงไปที่รังไข่

– รังไข่พัฒนาเป็น “ผลมะนาว”

ปัจจัยที่ทำให้ “ผสมไม่ติดผล” แม้ดอกสมบูรณ์เพศ

ปัจจัย ผลกระทบ
ฝนตกช่วงดอกบาน ละอองเรณูเปียก เสื่อมสภาพเร็ว
ความชื้นต่ำ / อากาศร้อนจัด ยอดเกสรแห้ง ไม่เหนียวพอรับเกสร
ขาดแมลงผสมเกสร เช่น สวนที่พ่นสารฆ่าแมลงมาก
ขาดธาตุ “โบรอน” ทำให้หลอดเรณูงอกไม่ดี เกิดการผสมไม่สมบูรณ์
ต้นอ่อนแอหรือโทรม รังไข่ไม่แข็งแรง ดอกหลุดก่อนติดผล

เทคนิคช่วยให้ผสมเกสรสำเร็จและติดผลดี

วิธี อธิบาย
พ่น โบรอน + แคลเซียม ก่อนดอกบาน 5–7 วัน ช่วยให้ยอดเกสรสมบูรณ์ รับเกสรได้ดี
ลดการพ่นสารเคมีช่วงดอกบาน เพื่อรักษาผึ้งและแมลงผสมเกสร
เปิดทรงพุ่มให้แสงเข้า เพิ่มโอกาสให้แมลงเข้าและลดความชื้นที่ทำให้ดอกเน่า
ใช้ แปรงเล็ก ๆ ช่วยผสม โดยเฉพาะช่วงเช้า 7:00–9:00 น. (ละอองเรณูดีที่สุด)
พ่นน้ำตาลทางด่วน + สาหร่าย เพิ่มพลังให้ดอกแข็งแรง ไม่ร่วงง่าย

328 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร