ต่อไปนี้คือ "ชุดแนวทางดูแลปุ๋ยมีชีวิตในดินรายฤดูกาล" ที่ออกแบบให้เหมาะกับการปลูกไม้ผล เช่น มะนาว, มะม่วง, ฝรั่ง, และพืชสวนทั่วไป โดยเน้นการ รักษาจุลินทรีย์มีชีวิต, สร้างอินทรียวัตถุ, และ เสริมชีวภาพอย่างเหมาะสมในแต่ละฤดู เพื่อให้พืชแข็งแรงโดยไม่ต้องพึ่งพาปุ๋ยเคมีหรือสารเคมีรุนแรง

ฤดูแล้ง (ธ.ค. – เม.ย.)

เป้าหมาย: รักษาความชื้น ป้องกันจุลินทรีย์ตาย

แนวทาง:

• คลุมโคนต้นด้วยฟางแห้ง หนา 3–5 นิ้ว

• รดน้ำสม่ำเสมอ อย่าให้ดินแห้งแตกระแหง

• เติมน้ำหมักจุลินทรีย์ 15 วัน/ครั้ง (น้ำหมักมูลวัว, ขี้ไก่ หรือ EM)

• เติมจุลินทรีย์ไมคอร์ไรซา 1 ครั้ง (ปลาย ก.พ.–มี.ค.)

• งดพรวนดินลึก เพราะจะทำลายรากฝอย

ชีวภัณฑ์เสริม:

• น้ำหมักขี้วัว + กากน้ำตาล (1:3:10) หมักไว้ 7 วัน แล้วกรอง

• พ่นน้ำหมักจุลินทรีย์สังเคราะห์แสงรอบโคน

ฤดูฝน (พ.ค. – ต.ค.)

เป้าหมาย: เติมอินทรียวัตถุ สร้างชีวภาพ เพิ่มธาตุอาหาร

แนวทาง:

• หว่านปุ๋ยหมัก หรือมูลวัวแห้งรอบโคน 1–2 เดือน/ครั้ง

• ปลูกพืชคลุมดิน เช่น ถั่วพร้า ถั่วพุ่ม ใส่ธาตุ N และป้องกันน้ำชะล้าง

• เติมน้ำหมักสมุนไพร เช่น หางไหล บอระเพ็ด 15 วัน/ครั้ง (ต้านเชื้อรา)

• เติมเชื้อไตรโคเดอร์มา ป้องกันโรครากเน่า โคนเน่า

ชีวภัณฑ์เสริม:

• น้ำหมักพืชสด + น้ำตาล + รำละเอียด

• ผสมเชื้อไมคอร์ไรซาในปุ๋ยหมัก แล้วหว่านรอบโคน

ฤดูเปลี่ยนฝน–หนาว (ต.ค. – ธ.ค.)

เป้าหมาย: ฟื้นฟูจุลินทรีย์หลังฝนชะล้าง เตรียมพืชพักตัว

แนวทาง:

• เติมอินทรียวัตถุรอบโคน (เช่น ปุ๋ยคอก+เศษใบไม้หมัก)

• ราดน้ำหมักจุลินทรีย์อัตราเข้มข้นขึ้น (10 ลิตร/ต้นสำหรับไม้ผล)

• พรวนดินแบบตื้น เติมอากาศให้ดิน (ปลาย พ.ย.)

• ปรับความเป็นกรด-ด่างด้วยปูนโดโลไมต์ (ปีละครั้ง)

ชีวภัณฑ์เสริม:

• เชื้อแอคติโนมัยซีส หรือจุลินทรีย์ย่อยสลายฟาง → เร่งการย่อย

• โรยรำละเอียดผสมน้ำหมัก เพื่อเลี้ยงจุลินทรีย์พื้นดิน

สรุปภาพรวมรายฤดูกาล

เคล็ดลับเพิ่มเติม

• เก็บเศษใบไม้/ฟางจากสวนมาหมักเอง → ลดต้นทุนและได้จุลินทรีย์ท้องถิ่น

• สังเกตสีดิน: ดินสีเข้ม ร่วนซุย มีไส้เดือน = ดินมีชีวิต

• ลดการพรวนลึก: พรวนเฉพาะผิวหน้าปีละ 1–2 ครั้ง ก็เพียงพอ

26 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร