การใช้ ปุ๋ยเคมีอย่างไรไม่ให้ดินเสีย เป็นเรื่องสำคัญมาก เพราะการใช้ผิดวิธีจะทำให้ ดินแข็ง ดินเสื่อม พืชไม่เจริญเติบโต และต้องใช้ปุ๋ยมากขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อให้ได้ผลผลิตเท่าเดิม

หลักการใช้ปุ๋ยเคมีแบบไม่ทำลายดิน

1. ใช้ปุ๋ยเคมีอย่างพอเหมาะ (ไม่ใช้เกินความจำเป็น)

• ควรวิเคราะห์ดินหรือดูอาการของพืชก่อนใส่

• ใช้ตามคำแนะนำของกรมพัฒนาที่ดิน หรือป้ายกำกับผลิตภัณฑ์

2. ไม่ใช้ปุ๋ยสูตรเดิมซ้ำ ๆ ทุกปี

• เช่น ใช้แต่สูตร 46-0-0 หรือ 16-20-0 ต่อเนื่อง จะทำให้ธาตุอาหารในดินไม่สมดุล

• สลับสูตรบ้าง หรือตรวจสภาพดินทุกปี

3. ผสมใช้กับปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยหมัก

• เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมักจากเศษพืช หรือปุ๋ยพืชสด

• ช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุ ทำให้ดินร่วนซุย มีชีวิตจุลินทรีย์

4. แบ่งใส่ปุ๋ยเป็นระยะ (Split Application)

• แทนที่จะใส่ครั้งเดียวเยอะ ๆ ให้แบ่งเป็น 2–3 ครั้ง

• ลดการสูญเสียธาตุอาหาร และช่วยให้พืชดูดซึมได้ดีขึ้น

5. อย่าใส่ปุ๋ยขณะดินแห้งจัดหรือเปียกมาก

• ดินแห้งจัด: พืชดูดปุ๋ยไม่ได้ อาจตายจากความเข้มข้นของเกลือ

• ดินแฉะมาก: ปุ๋ยละลายหมด สูญเสียในรูปของไนเตรตหรือฟอสเฟต

6. ใส่ปูนปรับสภาพดินทุก 2–3 ปี (ถ้าดินเปรี้ยว)

• ใช้ปูนขาวหรือโดโลไมต์ ตามอัตราที่แนะนำ (ควรตรวจ pH ดินก่อน)

สัญญาณว่า "ดินเริ่มเสีย" จากการใช้ปุ๋ยเคมีผิดวิธี

• ดินแข็งกระด้าง ร่วนยาก

• น้ำขังง่ายหรือแห้งเร็ว

• พืชเริ่มไม่โต ใบเหลืองแม้ใส่ปุ๋ย

• ต้องเพิ่มปุ๋ยมากขึ้น แต่ได้ผลผลิตเท่าเดิม

สรุปง่าย ๆ:

• "ปุ๋ยเคมี ไม่ได้ผิด แต่ผิดที่ใช้มากเกินไป ใช้ไม่ถูกเวลา และไม่ดูแลดิน"

• การใช้ร่วมกับ ปุ๋ยอินทรีย์ + การปรับ pH ดิน + การใช้ในปริมาณพอเหมาะ จะช่วยให้ดินอุดมสมบูรณ์ระยะยาว

6 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร