สารเคมีตกค้างในสวนมะนาว เป็นปัญหาสำคัญทั้งต่อสุขภาพผู้บริโภค และคุณภาพผลผลิตของเกษตรกร โดยเฉพาะเมื่อมีการใช้สารกำจัดศัตรูพืชบ่อยครั้งหรือไม่ถูกวิธี

1. สารเคมีที่มักใช้ในสวนมะนาว และโอกาสตกค้าง

ประเภท ตัวอย่างสารเคมีอันตรายใช้ทั่วไปในสวนมะนาว ที่มีความเสี่ยงตกค้าง

ยาฆ่าแมลง

- อิมิดาโคลพริด (Imidacloprid) ใช้ป้องกันกำจัดเพลี้ยไฟ เพลี้ยไก่แจ้ ความอันตราย ปานกลาง-สูง (ตกค้าง 7–14 วัน)

- ไซเพอร์เมทริน (Cypermethrin) กำจัดหนอนและแมลงปากดูด ความอันตรายสูง (ตกค้างนานถึง 21 วัน)

- มาลาไธออน (Malathion) กำจัดเพลี้ยต่างๆ อันตรายต่ำ-ปานกลาง (ตกค้าง 3–7 วัน)

ยาฆ่าเชื้อรา

- แมนโคเซบ (Mancozeb) ป้องกันโรคแคงเกอร์ โรคราน้ำฝน น้ำค้าง อันตรายปานกลาง (ตกค้าง ~14 วัน)

- คอปเปอร์ออกไซด์ ป้องกันโรคแคงเกอร์ ราสนิม ความอันตรายต่ำ

- สารกำจัดวัชพืช ไกลโฟเสต (Glyphosate) ใช้กำจัดหญ้าในแปลงต่ำ-กลาง (ตกค้างในดินได้นานถึง 30 วัน)

2. แนวทางลดสารตกค้างในสวนมะนาว

• งดพ่นก่อนเก็บเกี่ยวอย่างน้อย 14–30 วัน แล้วแต่ชนิดของสาร (ตาม PHI)

• ใช้สารชีวภาพทดแทน เช่น บาซิลลัส, ไตรโคเดอร์มา, สารสกัดสะเดา

• หมุนเวียนชนิดของสารเคมี เพื่อลดการสะสมและดื้อยา

• ใช้ตามอัตราที่แนะนำ ห้ามผสมหรือเพิ่มเข้มข้นเอง

• ตรวจสอบสารตกค้างในผลผลิต หากปลูกเพื่อจำหน่าย

หากคุณต้องการทราบ สารตกค้างในสวนมะนาวของคุณเอง อย่างแม่นยำ ควรส่งตัวอย่างดิน ใบ หรือผลมะนาวไปตรวจที่ห้องแล็บของ กรมวิชาการเกษตร หรือ ห้องแล็บเอกชนที่ได้รับรองมาตรฐาน

แนวทางลดสารตกค้างในสวนมะนาว

1. ปรับวิธีการใช้สารเคมีอย่างถูกต้อง

• ใช้สารเคมี ตามอัตราและคำแนะนำในฉลาก อย่างเคร่งครัด

• หลีกเลี่ยงการผสมสารหลายชนิดโดยไม่ศึกษาความเข้ากันได้

• เว้นช่วง PHI (Pre-Harvest Interval) อย่างน้อย 14–30 วันก่อนเก็บเกี่ยว

• หมั่นจดบันทึกวันพ่นยา เพื่อควบคุมช่วงเก็บเกี่ยว

2. หันมาใช้สารชีวภาพ (ปลอดสารพิษ)

• ไตรโคเดอร์มา: ป้องกันโรครากเน่า โคนเน่า

• บาซิลลัส ซับทิลิส: ควบคุมเชื้อราและแบคทีเรีย

• สารสกัดสะเดา: ไล่แมลง เช่น เพลี้ย หนอน

• จุลินทรีย์สังเคราะห์แสง: ช่วยฟื้นฟูดินและเสริมภูมิต้านทานพืช

เหล่านี้ไม่ก่อให้เกิดสารตกค้าง และยังส่งผลดีต่อระบบนิเวศในสวน

3. เสริมสร้างสุขภาพต้นมะนาว

• บำรุงต้นด้วยปุ๋ยอินทรีย์ น้ำหมักชีวภาพ และฮอร์โมนพืชจากธรรมชาติ เช่น ฮอร์โมนไข่ น้ำหมักผลไม้

• รักษาความชื้นในดินและพรวนดินสม่ำเสมอ

• ปลูกพืชสมุนไพรหรือพืชไล่แมลงรอบสวน เช่น ตะไคร้หอม โหระพา ดาวเรือง

4. ตรวจสอบสารตกค้าง (ถ้าขายผลผลิต)

• ส่งผลมะนาวไปตรวจที่

• ศูนย์วิเคราะห์ของกรมวิชาการเกษตร

• ห้องปฏิบัติการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ หรือ มหาวิทยาลัยแม่โจ้

• ห้องแล็บเอกชน เช่น บางจาก ไบโอแลบ, สวนเกษตรอินทรีย์ต่างๆ

5. เข้าร่วมโครงการเกษตรปลอดภัย/อินทรีย์

• เช่น โครงการ GAP, Organic Thailand, PGS ฯลฯ

• จะช่วยเพิ่มความรู้ และเพิ่มมูลค่าให้กับผลผลิต

127 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร