ความร้อนในกองปุ๋ยหมัก เป็นสิ่งสำคัญและเป็นตัวบ่งชี้ว่า กระบวนการย่อยสลายอินทรีย วัตถุโดยจุลินทรีย์กำลังเกิดขึ้นอย่างเหมาะสม โดยปกติแล้วอุณหภูมิในกองปุ๋ยหมักจะเปลี่ยนแปลงไปตามระยะของการย่อยสลาย ดังนี้

1. ระยะเริ่มต้น (Mesophilic phase)

• อุณหภูมิ: ประมาณ 20–40°C

• จุลินทรีย์ที่ทำงาน: กลุ่มที่ทนอุณหภูมิปานกลาง

• กระบวนการ: การย่อยอินทรียวัตถุอย่างง่าย เช่น น้ำตาล โปรตีน

2. ระยะร้อน (Thermophilic phase)

• อุณหภูมิ: ประมาณ 45–70°C

• จุลินทรีย์ที่ทำงาน: กลุ่มที่ทนอุณหภูมิสูง

• กระบวนการ: ย่อยสลายสารอินทรีย์ที่ซับซ้อน เช่น เซลลูโลส ลิกนิน และฆ่าเชื้อโรคหรือเมล็ดวัชพืช

3. ระยะเย็นลง (Cooling phase)

• อุณหภูมิจะค่อย ๆ ลดลงเมื่อวัสดุอินทรีย์ถูกย่อยจนหมด

• จุลินทรีย์เปลี่ยนกลับเป็นกลุ่มที่ทนอุณหภูมิต่ำ

• เริ่มกระบวนการทำให้ปุ๋ยหมักมีเสถียรภาพ

4. ระยะบ่ม (Curing phase)

• อุณหภูมิใกล้เคียงกับอุณหภูมิห้อง

• กระบวนการ: ปรับปรุงคุณภาพปุ๋ยหมัก ทำให้เหมาะสมกับการใช้งาน

สิ่งที่ส่งผลต่ออุณหภูมิในกองปุ๋ยหมัก

• อัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจน (C:N ratio) ที่เหมาะสม (ประมาณ 25–30:1)

• ความชื้น (ประมาณ 50–60%)

• การระบายอากาศ (ต้องกลับกองเป็นระยะ)

• ขนาดของวัสดุ (วัสดุที่เล็กเกินไปอาจทำให้กองอัดแน่นเกินไปและอากาศไม่ไหลผ่าน)

หากอุณหภูมิไม่เพิ่มขึ้น อาจแปลว่ามีปัญหา เช่น ความชื้นมากหรือน้อยเกินไป หรือขาดไนโตรเจน

14 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร