คำศัพท์ที่ชาวสวนใช้เรียก “ผลมะนาวในแต่ละระยะการเจริญเติบโต” มีอยู่หลายคำ ทั้งแบบทางการ (ใช้ในงานวิชาการ) และแบบชาวสวนเรียกกันในชีวิตประจำวัน ซึ่งสะท้อน “ขนาด อายุ การเปลี่ยนแปลงของผล” ได้ชัดเจนมาก ผมรวบรวมให้ครบและเรียงตามลำดับพัฒนาการของผล ตั้งแต่เริ่มติดดอกจนถึงผลแก่ครับ

รวมคำศัพท์เรียก “ผลมะนาว” ตามระยะพัฒนา

ตาดอกมะนาว : มีลักษณะปลายยอดปูดเล็กน้อย เป็นช่วงเริ่มสร้างตาดอก (ก่อนออกดอกจริง 7-10 วัน) ระยะสะสมอาหารสูง C/N ratio สูง

ดอกมะนาว : เป็นกลีบดอกสีขาว-ชมพูอ่อน ซึ่งเป็นระยะบานผสมเกสร ไวต่อฝนและเพลี้ยไฟเข้าทำลาย

ผลเขียวจิ๋ว/ผลอ่อนระยะเมล็ดพริก : ผลขนาด 0.3-0.5 ซม. เกิดหลังดอกโรย 3-5 วัน ในช่วงนี้ผลยังอ่อนมาก ร่วงง่าย

มะนาวหัวไม้ขีด/มะนาวเม็ดพริก : ลักษณะผลกลมเท่าหัวไม้ขีด หรือ เมล็ดพริก มีอายุผล 7-10 วัน จะเริ่มติดผลจริง มีการสร้างเนื้อเยื่อผล

มะนาวไข่มดแดง/มะนาวหัวเข็ม : มีผลขนาด 1 ซม. อายุเข้า 10-15 วัน เป็นช่วงขยายเซลล์ผลเริ่มต้น

มะนาวไข่ปลา/มะนาวผลอ่อน : มีขนาดผล 1-1.5 ซม. มีอายุ 15-25 วัน สำหรับช่วงนี้ ต้องบำรุงโพแทสเซียม-แคลเซียม

มะนาวไข่/ผลทรงไข่ไก่ : มีขนาดผล 2.5-3 ซม. อายุเข้า 25-45 วัน จะเป็นระยะขยายผล (ผลโตเร็วมากในช่วงนี้)

มะนาวโตเต็มขนาด/มะนาวแก่จัด : ขนาดผล 4-5 ซม. อายุ 60-80 วัน เปลือกเริ่มตึง น้ำในผลเต็ม

มะนาวผลแก่/มะนาวพร้อมเก็บ : มีสีเขียวเข้มหรือเริ่มเหลือง อายุ 90-120 วัน จะความเปรี้ยวสูงสุด

มะนาวสุก/มะนาวเหลือง : สีเหลืองทั้งผล หลังแก่จัด 7-10 วัน สามารถใช้ทำพันธุ์หรือเก็บเมล็ด

คำเรียกทั่วไป (ภาษาชาวสวน)

สรุปเป็นลำดับพัฒนาการสั้นๆ

ดอกมะนาว ผลอ่อนจิ๋ว ผลหัวไม้ขีด ไข่มดแดง ไข่ปลา ไข่ไก่ ผลโตเต็มที่ ผลแก่ ผลสุก

31 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร