“โรคแคงเกอร์” (Citrus Canker) กับ “โรคแอนแทรคโนส” (Anthracnose) มักจะ ไม่มาเดี่ยว เมื่อเกิดพร้อมกันในสวนมะนาว จะทำให้ต้นทรุดเร็ว ใบร่วง ดอกร่วง และผลเป็นจุดแผลเสียหายทั้งระบบ เรามาดูกันละเอียดทีละส่วนว่าเกิดอะไรขึ้น เมื่อ “สองโรคนี้จับมือกันถล่มต้นมะนาวของเรา”

1. ศัตรูคู่ร้าย: แคงเกอร์+แอนแทรคโนส

2. เมื่อ “แคงเกอร์จับมือกับแอนแทรคโนส”

เมื่อทั้งสองโรคเกิดพร้อมกันในสวน จะเกิด “วงจรทำลายซ้ำ” ดังนี้

ขั้นที่ 1: แคงเกอร์เปิดทาง

• เชื้อแคงเกอร์เจาะผ่าน ปากใบหรือรอยช้ำ ของใบ/ผล

• ทำให้ผิวใบหรือผิวผล แห้ง แตก และบวมเป็นตุ่มนูน

• เป็น “จุดเปิด” ให้เชื้อราง่ายขึ้น

ขั้นที่ 2: แอนแทรคโนสเข้าซ้ำ

• เชื้อราจะเข้าทำลายต่อทันที โดยเฉพาะในบริเวณที่แคงเกอร์ทำลายไว้

• กลายเป็นแผล จม-ดำ-มีสปอร์กระจาย

• ถ้าเกิดบนผลมะนาว จะเห็นแผล ผิวแตก ลุกลามเป็นวงกว้าง

ขั้นที่ 3: ระบบใบพังทั้งต้น

• ใบร่วงเร็วกว่าปกติ

• ยอดแห้ง ยอดใหม่ไม่แตก

• ดอกที่ออกในช่วงนี้จะ ไม่สมบูรณ์และร่วงก่อนผสมติด

3. ผลกระทบต่อมะนาว

4. แนวทางจัดการแบบบูรณาการ (Integrated Control)

4.1 ลดการแพร่เชื้อ

• ตัดและเผาใบ-ผล-กิ่งที่มีอาการ

• งดพ่นน้ำแรง ๆ ตอนกลางวัน เพราะละอองน้ำช่วยกระจายเชื้อ

• เว้นระยะปลูกให้ลมถ่ายเท

• หลีกเลี่ยงการตัดแต่งกิ่งช่วงฝนตกหรือน้ำค้างหนัก

4.2 ฟื้นต้น–เสริมภูมิต้านทาน

• พ่นสาร ทองแดง (Copper oxychloride / Copper hydroxide) ทุก 7–10 วัน ช่วงระบาด

• สลับกับสาร แมนโคเซบ (Mancozeb) หรือ โพรคลอราซ (Prochloraz) เพื่อควบคุมเชื้อรา

• เสริม ซิลิกา + แคลเซียม–โบรอน เพื่อให้ผนังเซลล์ใบและผลแข็งแรง

• พ่น จุลินทรีย์ควบคุมเชื้อรา เช่น Bacillus subtilis หรือ Trichoderma spp.

4.3 ปรับสภาพสวน

• หลีกเลี่ยงความชื้นขังรอบโคน

• คลุมโคนด้วยหญ้าแห้ง ฟาง เพื่อป้องกันดินกระเด็น

• เพิ่มช่องลมให้สวน ระบายอากาศดี

• ถ้าฝนตกต่อเนื่อง ให้พ่นป้องกันทันทีหลังฝนหยุด 1 วัน

5. สูตรป้องกันเชิงปฏิบัติ (แนะนำจากสวนมืออาชีพ)

ทำซ้ำทุก 10-15 วันในช่วงฝน-อากาศชื้น

• คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์ 40 กรัม + แมนโคเซบ 20 กรัม

• ผสมในน้ำ 20 ลิตร

• เติม ฮิวมิคแอซิด + สารสกัดสาหร่าย เล็กน้อย ช่วยฟื้นใบไม่ให้ไหม้

• พ่นตอนเช้าแดดอ่อน หรือหลังฝนหยุด

6. สรุปแนวคิดสำคัญ

“แคงเกอร์เปิดประตู - แอนแทรคโนสเข้าทำลาย” ดังนั้น การจัดการต้อง เริ่มตั้งแต่ใบอ่อนยังไม่ติดเชื้อ และรักษาสมดุลต้นให้แข็งแรงอยู่เสมอ ต้นสมบูรณ์ คือเกราะป้องกันโรคที่ดีที่สุด

11 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร