หนอนชอนใบจากแมลงวัน
หลายคนเข้าใจว่า “หนอนชอนใบมะนาว” มาจาก ผีเสื้อกลางคืนอย่างเดียว แต่ความจริงแล้ว ไม่ใช่ “ผีเสื้อกลางคืน” แค่อย่างเดียว ที่เราคุ้นเคยครับ แต่จะมี “แมลงวันหนอนชอนใบส้ม” (Citrus Leafminer) ซึ่งเป็นแมลงในวงศ์เดียวกับแมลงวันบ้านจริงๆ (Diptera: Agromyzidae)
ชื่อและลักษณะทางชีววิทยา
• ชื่อทั่วไป: หนอนชอนใบมะนาว/หนอนชอนใบส้ม
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Phyllocnistis citrella Stainton
• วงศ์: Gracillariidae (อยู่ในกลุ่มผีเสื้อกลางคืนขนาดเล็ก)
แต่บางตำราเรียกตามลักษณะบิน วางไข่ ว่าเป็น “แมลงวันหนอนชอนใบ” เพราะมีพฤติกรรมคล้ายแมลงวัน คือวางไข่บนผิวใบ แล้วลูกหนอนชอนไปใต้ผิว
วงจรชีวิตโดยสรุป
ระยะ | ลักษณะ | ระยะเวลา (ประมาณ) |
---|---|---|
ตัวเต็มวัย | ขนาด 2-3 มม. สีเงินอมเทา บินอ่อนๆ ยามเย็น | 2-3 วัน |
ไข่ | เจาะผิวใบอ่อน ฝังไข่ | 1-3 วัน |
หนอน | ฟักออกมาแล้ว “ชอนไช” อยู่ใต้ผิวใบ เป็นเส้นคดเคี้ยวสีขาว | 4-6 วัน |
ดักแด้ | อยู่ตามขอบใบม้วน | 5–6 วัน |
รวมอายุวงจรชีวิต ประมาณ 12-15 วัน ในสภาพอากาศร้อนชื้น | ||
ลักษณะอาการบนใบมะนาว
ใบอ่อนมี รอยเส้นสีขาวคดเคี้ยว เหมือนเขียนด้วยดินสอ ใบจะ บิดงอ ม้วนงอ และชะงักการขยายตัว หากระบาดมาก ใบจะเหี่ยวและหลุดร่วง ทำให้ต้นมะนาวชะงักการแตกยอดใหม่ และเป็น “ประตูเปิดให้เชื้อโรคแคงเกอร์เข้าทำลายต่อ” ได้ง่ายมากช่วงระบาดหนัก
พบมากในช่วง อากาศร้อนชื้น-ปลายฝนต้นหนาว โดยเฉพาะ ช่วงที่มะนาวแตกยอดอ่อนต่อเนื่อง ตัวเต็มวัยจะชอบเจาะผิวใบวางไข่ที่ยอดอ่อนเพราะเนื้อใบบางและมีน้ำเลี้ยงมากแนวทางป้องกันและลดการระบาด
1. จัดการทางธรรมชาติ
ตัดยอดอ่อนที่ถูกทำลายมาก แล้วนำไปทำลายนอกแปลง ปล่อย แตนเบียน (Parasitoid) เช่น Ageniaspis citricola ซึ่งจะอยู่ในหนอนชอนใบได้ดีมาก พ่นด้วย เชื้อบีที (Bacillus thuringiensis) ในช่วงเริ่มพบระบาด
2. การพ่นสารเคมี (เฉพาะเมื่อจำเป็น)
พ่นเฉพาะช่วง ใบอ่อนเริ่มแตก และเริ่มพบรอยชอน กลุ่มสารที่ใช้ได้ผล เช่นอิมิดาโคลพริด (Imidacloprid) อะบาเมกติน (Abamectin) สไปนีโทแรม (Spinetoram) ไซเพอร์เมทริน (Cypermethrin) พ่นช่วงเย็นหลังแดดอ่อน และไม่เกิน 2 ครั้งต่อรุ่นยอด
3. การบำรุงต้นให้แข็งแรง
เสริม แมกนีเซียม + แคลเซียม + ซิลิกา ทางใบ ช่วยให้ผิวใบหนาและแข็งแรง หนอนชอนไชยาก ลดการให้ไนโตรเจนมากเกินในช่วงใบอ่อน เพราะยอดจะอ่อนนุ่ม หนอนชอบ
สรุป
“หนอนชอนใบ” ไม่ใช่แมลงวันทั่วไป แต่เป็น หนอนของผีเสื้อขนาดเล็กในกลุ่ม Leafminer ที่มักถูกเรียกว่า “แมลงวันหนอนชอนใบ” เพราะพฤติกรรมคล้ายแมลงวัน สังเกตได้จาก รอยเส้นขาวคดเคี้ยวบนใบอ่อนมะนาว ต้องควบคุมตั้งแต่ระยะยอดอ่อนเริ่มแตก เพื่อป้องกันโรคแคงเกอร์ตามมา
14 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร