คาเฟอีน (Caffeine) จริง ๆ แล้วเป็น สารป้องกันแมลงตามธรรมชาติ ของพืชตระกูลกาแฟ ชา โกโก้ และพืชบางชนิด โดยมันมีฤทธิ์ทั้ง ขับไล่แมลง (repellent) และ เป็นพิษต่อแมลงบางชนิด (insecticidal)

1. กลไกที่คาเฟอีนไล่หรือฆ่าแมลง

• คาเฟอีนเป็น สารกระตุ้นระบบประสาท ของแมลง ทำให้แมลงเกิดอาการสั่น กระวนกระวาย กินอาหารน้อยลง

• เมื่อได้รับในปริมาณสูง แมลงจะเกิด ความเป็นพิษเฉียบพลัน (neurotoxic) จนตาย

• ในธรรมชาติ คาเฟอีนช่วยปกป้องเมล็ดและใบของพืชจากการถูกกิน

2. แมลงที่ไวต่อคาเฟอีน

• เพลี้ยอ่อน (aphids)

• มดบางชนิด

• หนอนผีเสื้อบางชนิด

• หอยทากและทาก (มีงานวิจัยว่าคาเฟอีนเข้มข้น >0.5% ฆ่าได้)

3. การเตรียมสารไล่แมลงจากคาเฟอีน (ใช้แบบปลอดภัย)

สูตรเบื้องต้น

• กากกาแฟคั่วบดใหม่หรือกากกาแฟใช้แล้ว 100 กรัม

• น้ำร้อน 1 ลิตร

• แช่ 24 ชั่วโมง กรองเอาน้ำ แล้วผสม สารจับใบเล็กน้อย

• พ่นบริเวณใบและกิ่งที่มีแมลง

ความเข้มข้นของคาเฟอีนจากกากกาแฟมัก <0.2% จึงปลอดภัยต่อพืช แต่ถ้าสกัดด้วยผงคาเฟอีนบริสุทธิ์ ต้องระวังเพราะเข้มข้นเกินไปอาจไหม้ใบ

4. ข้อควรระวัง

• คาเฟอีนบริสุทธิ์ (pure caffeine) ถ้าใช้เกิน 0.5–1% อาจทำให้ใบมะนาวไหม้ โดยเฉพาะใบอ่อน

• สารนี้สลายตัวไวเมื่อโดนแดดและฝน ต้องพ่นซ้ำ

• ไม่ใช่สารกำจัดแมลงเฉพาะทาง จึงใช้เสริมร่วมกับวิธีอื่น เช่น น้ำหมักสะเดา หรือการควบคุมศัตรูธรรมชาติ

15 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร