effect size จากปุ๋ย
ถ้าเราพูดถึง effect size จากปุ๋ย หมายถึงการวัด “ขนาด” หรือ “ความแรงของผล” ที่ปุ๋ยมีต่อพืช ไม่ใช่แค่บอกว่ามีผลหรือไม่มีผล แต่บอกว่าผลนั้นมากน้อยแค่ไหน
1. ความหมายของ Effect Size ในงานเกษตร
ในเชิงวิจัยการเกษตร effect size คือ ค่าที่ใช้บอกว่า “เมื่อใส่ปุ๋ยแล้ว ผลผลิต/การเจริญเติบโต/คุณภาพ เพิ่มขึ้นหรือเปลี่ยนแปลงไปมากแค่ไหน” เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุม (ไม่ใส่ปุ๋ย หรือใช้สูตรอื่น)
• ใช้เพื่อเปรียบเทียบผลของปุ๋ยต่างชนิด/อัตรา
• ช่วยแปลผลจากตัวเลขดิบให้เข้าใจง่ายขึ้น
• ทำให้เปรียบเทียบข้ามงานวิจัยได้
2. วิธีวัด Effect Size
| วิธีวัด | ใช้เมื่อ |
|---|---|
| Cohen’s d | เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยสองกลุ่ม (เช่น ปุ๋ยสูตร A vs ไม่ใส่ปุ๋ย) |
| Percent Change (%) | งานภาคสนามที่ต้องการสื่อสารง่าย |
| Response Ratio (RR) | ข้อมูลผลผลิตหรือมวลชีวภาพ |
| η² หรือ R² | งานวิเคราะห์ความแปรปรวน |
3. การตีความ Cohen’s d (ตัวอย่าง)
• 0.2 = ผลเล็ก (small effect)
• 0.5 = ผลปานกลาง (medium effect)
• 0.8 ขึ้นไป = ผลใหญ่ (large effect)
เช่น ถ้าใส่ปุ๋ยสูตร NPK แล้วผลผลิตเฉลี่ยเพิ่มขึ้น 15% เมื่อเทียบกับควบคุม และค่า d = 0.9 แปลว่าปุ๋ยมีผลค่อนข้างแรงต่อการเพิ่มผลผลิต
4. ตัวอย่างในสวนมะนาว
สมมติทำทดลอง 2 กลุ่ม
• ควบคุม: ไม่ใส่ปุ๋ย = ผลผลิต 1,000 ผล/ไร่
• ปุ๋ยสูตร A: ใส่ NPK = ผลผลิต 1,250 ผล/ไร่
คำนวณ % Change ((1250−1000)/1000)×100 = 25%
แปลว่าปุ๋ยเพิ่มผลผลิต 25% จากค่ามาตรฐาน
คำนวณ Response Ratio RR= 1000/1250 =1.25
หมายถึงได้ผลผลิตมากกว่าควบคุม 1.25 เท่า
19 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร