โรคแคงเกอร์ (Canker) ของพืช เช่น มะนาวหรือส้ม เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Xanthomonas citri subsp. citri โดยมีขั้นตอนการเกิดโรคตามลำดับดังนี้

1. การเข้าสู่พืช (Infection)

• แบคทีเรียเข้าสู่พืชผ่าน ปากใบ (stomata) หรือ บาดแผลเล็ก ๆ บนใบ กิ่ง หรือผล

• สภาพแวดล้อมที่ชื้น ฝนตก และมีลมแรงช่วยให้เชื้อกระจายตัวและเข้าพืชง่ายขึ้น

2. การตั้งหลักของเชื้อ (Colonization)

• เมื่อเข้าสู่เนื้อเยื่อพืชแล้ว แบคทีเรียจะเริ่มเจริญเติบโตในช่องว่างระหว่างเซลล์พืช (intercellular space)

• เชื้อใช้สารอาหารจากพืชเพื่อแบ่งตัวอย่างรวดเร็ว

3. การทำลายเซลล์พืช (Tissue destruction)

• เชื้อแบคทีเรียปล่อย เอนไซม์และสารพิษ ทำลายผนังเซลล์พืช

• ทำให้เกิดจุดแผลเล็ก ๆ ที่พัฒนาเป็นแผลนูน มีขอบสีเข้ม

4. แสดงอาการของโรค (Symptom development)

• บนใบ: จุดกลมนูน ขอบนอกสีน้ำตาลเข้มหรือเหลือง อาจมีรอยแตกร้าวตรงกลาง

• บนผล: แผลนูนแข็ง ผิวผลขรุขระ ไม่สวยงาม

• บนกิ่ง: แผลแตก ยางไหลได้ในกรณีรุนแรง

5. การแพร่กระจาย (Dissemination)

• แบคทีเรียสามารถแพร่จากต้นหนึ่งสู่อีกต้นได้

• ละอองน้ำฝนหรือน้ำรดต้น

• แมลง เช่น เพลี้ยไก่แจ้ หรือเพลี้ยไฟ

• เครื่องมือการเกษตรที่ปนเปื้อนเชื้อ

• มือคนหรือเสื้อผ้าที่เปื้อนเชื้อ

6. การอยู่รอดในสิ่งแวดล้อม (Survival)

• เชื้อสามารถอยู่ในเศษใบไม้ ใบติดเชื้อ หรือเปลือกผลนานหลายเดือน

• เมื่อสภาพแวดล้อมเอื้อ เชื้อจะเริ่มวงจรใหม่อีกครั้ง

23 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร