รากขด คือ ปัญหาที่เกิดขึ้นเมื่อต้นไม้ โดยเฉพาะไม้ผลอย่าง มะนาว ถูกปลูกในกระถาง ถุงดำ หรือภาชนะอื่น ๆ นานเกินไป จนรากเจริญเติบโตไปรอบ ๆ ภาชนะและพันกันเป็นก้อนแน่น ทำให้ไม่สามารถแผ่ขยายออกได้เมื่อนำไปปลูกลงดิน

ลักษณะของรากขด

• รากขาว ๆ พันกันแน่นเป็นวงอยู่ที่ก้นหรือขอบภาชนะ

• เมื่อปลูกลงดิน ต้นอาจโตช้า เหี่ยว หรือยืนต้นตาย

• ระบบรากไม่สามารถดูดซับน้ำและสารอาหารได้เต็มที่

ผลเสียของรากขดต่อมะนาว

1. ต้นโตช้า หรือ แคระแกร็น

2. ไม่ออกดอก หรือออกน้อย

3. ระบบรากเสียหายง่าย หากโดนเชื้อรา น้ำขัง หรือความร้อน

4. โค่นล้มง่าย เพราะรากไม่ได้ยึดเกาะดินแน่น

วิธีแก้ไขรากขด (ก่อนปลูกลงดิน)

1. แกะรากก่อนปลูก

• ใช้มือหรือมีดสะอาดขูดเบา ๆ ที่ขดรอบ ๆ

• ตัดรากที่ขดเป็นก้อนแน่น ๆ ออกบางส่วน

2. แช่รากในสารเร่งราก (ถ้ามี)

• เช่น แช่ในน้ำผสมฮอร์โมนเร่งราก หรือสารชีวภาพประมาณ 30 นาที

3. พรวนดินปลูกให้โปร่ง ระบายน้ำดี

• เพื่อกระตุ้นให้รากใหม่งอกแผ่กระจายได้สะดวก

4. ดูแลหลังปลูก

• ให้น้ำสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงแดดจัดในช่วงแรก

• เสริมด้วยน้ำหมักชีวภาพหรือปุ๋ยอินทรีย์ช่วยกระตุ้นราก

ป้องกันรากขดในอนาคต

• อย่าเลี้ยงต้นกล้าในถุงนานเกิน 3–4 เดือน

• หากจำเป็นต้องปลูกในกระถาง ควรตัดแต่งรากเป็นระยะ

• ใช้กระถาง/ถุงดำที่ใหญ่พอ และมีรูระบายน้ำดี

รากขด เป็นปัญหาเล็กที่กระทบใหญ่ โดยเฉพาะกับมะนาวซึ่งต้องการระบบรากที่แข็งแรงเพื่อให้ผลดีและโตเร็ว หากแก้ไขก่อนปลูกอย่างถูกวิธี ต้นมะนาวจะฟื้นตัวไวและให้ผลผลิตได้ดีครับ

42 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร