ใช้เชื้อดีกำจัดโรคแคงเกอร์
เป็นจุดที่หลายคนเข้าใจผิด โรคแคงเกอร์เกิดจาก เชื้อแบคทีเรีย (Xanthomonas axonopodis pv. citri) ไม่ใช่เชื้อรา ดังนั้นถ้าใช้จุลินทรีย์ประเภท “ไตรโคเดอร์ม่า” (ซึ่งกินเชื้อรา) มาจัดการโดยตรง จะไม่ช่วยโดยตรงกับแคงเกอร์ แต่ก็ยังมีหลักการ “เชื้อดีกินเชื้อร้าย” แบบชีวภาพที่ ช่วยลดความรุนแรงของโรคทางอ้อมได้ครับ
หลักการทำงานของ “เชื้อดีกินเชื้อร้าย” กับโรคแคงเกอร์
แม้โรคแคงเกอร์จะมาจาก แบคทีเรีย แต่จุลินทรีย์ที่เป็น “เชื้อดี” หลายชนิดสามารถช่วยได้ โดยอาศัยหลัก 4 ข้อสำคัญคือ
1. แข่งขันแย่งพื้นที่และอาหาร (Competition)
เชื้อดี เช่น บาซิลลัส ซับทิลิส (Bacillus subtilis) หรือ บาซิลลัส อะไมโลลิควาเซียนส์ (Bacillus amyloliquefaciens) จะอาศัยอยู่บนผิวใบหรือบริเวณขั้วใบ เหมือน “ทหารยึดพื้นที่ก่อนศัตรู” เมื่อเชื้อดีอยู่หนาแน่น แบคทีเรียแคงเกอร์จะไม่สามารถเกาะ เจริญ สร้างแผลได้ง่าย ผลคืออัตราการเกิดจุดแผลแคงเกอร์ลดลง เพราะเชื้อร้ายไม่มีที่อยู่
2. หลั่งสารยับยั้งเชื้อร้าย (Antibiosis)
เชื้อดีบางชนิด (โดยเฉพาะในกลุ่ม Bacillus และ Pseudomonas) จะสร้างสารชีวเคมี เช่น ไลโปเปปไทด์ (Lipopeptides) หรือ สารฟีโนลิกส์บางชนิด สารเหล่านี้สามารถ ยับยั้งการแบ่งเซลล์ของแบคทีเรียก่อโรค ได้โดยตรง ผลคือลดจำนวนเชื้อแคงเกอร์ในบริเวณใบ-ลำต้น โดยไม่ต้องพึ่งสารเคมีทองแดง
3. กระตุ้นภูมิคุ้มกันในพืช (Induced Resistance)
เมื่อพืชสัมผัสเชื้อดี ระบบภายในของต้นจะกระตุ้น “ภูมิคุ้มกันเชิงรุก” (Systemic Resistance) ทำให้ใบและเนื้อเยื่อแข็งแรงขึ้น สร้างผนังเซลล์หนา สารพวก ไคติเนส (Chitinase) และ กลูคาเนส (Glucanase) ในต้นจะเพิ่มขึ้น ผลคือแบคทีเรียแคงเกอร์เจาะใบยาก ใบเกิดจุดน้อยลง แผลไม่ขยาย
4. ช่วยฟื้นสมดุลจุลินทรีย์รอบต้น (Microbial Balance)
เมื่อระบบใบ ดินมีเชื้อดีมาก สภาพแวดล้อมจะเปลี่ยนจาก “เอื้อต่อโรค” “เป็นมิตรต่อพืช” โดยเฉพาะเมื่อใช้ร่วมกับฮิวมิคแอซิด (ปรับดินให้ร่วนซุย) อินทรีย์วัตถุ (อาหารของจุลินทรีย์ดี) ผลที่ได้คือลดการกลับมาระบาดซ้ำของแคงเกอร์ได้ในระยะยาว
ตัวอย่างเชื้อดีที่ใช้ควบคุมแคงเกอร์ได้ผลในงานวิจัย
| ชื่อเชื้อ | กลไกหลัก | หมายเหตุ |
|---|---|---|
| Bacillus subtilis | แย่งพื้นที่ + หลั่งสารยับยั้ง | พ่นเคลือบใบได้ดี |
| Pseudomonas fluorescens | กระตุ้นภูมิคุ้มกันต้นพืช | ทำงานดีเมื่อพ่นต่อเนื่อง |
| Streptomyces spp. | หลั่งสารต้านเชื้อแบคทีเรีย | พบมากในดินที่สมบูรณ์ |
| Lactobacillus spp. | ปรับ pH ผิวใบให้ไม่เหมาะต่อเชื้อแคงเกอร์ | มักผสมในน้ำหมักชีวภาพ |
คำเตือน
อย่าผสมเชื้อดีพวกนี้กับ คอปเปอร์หรือยาฆ่าเชื้อรา เด็ดขาดเพราะจะฆ่าเชื้อดีไปพร้อมกัน ควรพ่นช่วงเย็นหรือหลังฝนหยุด เพื่อให้เชื้อเกาะใบได้ดี ใช้ต่อเนื่องทุก 7-10 วัน จะเห็นผลชัดในระยะยาว
สรุป
เชื้อดีกินเชื้อร้าย คือเชื้อดีแย่งที่ ยับยั้ง สร้างเกราะ และฟื้นสมดุล โรคแคงเกอร์หายไม่ขาดในวันเดียว แต่ลดการระบาดได้ถาวรถ้าใช้ถูกวิธี
15 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร