เรื่องนี้สำคัญมาก เพราะ “คอปเปอร์ (Copper)” คือแนวป้องกันด่านหน้า ของทุกสวนมะนาวที่ต้องรับมือกับ โรคแคงเกอร์ (Citrus Canker) เรามาเข้าใจให้ถึง “หลักการทำงานของคอปเปอร์” แบบเชิงลึกแต่เข้าใจง่ายกันครับ

1. คอปเปอร์คืออะไร

คอปเปอร์ (Cu) หรือ “ทองแดง” เป็น ธาตุโลหะหนักชนิดหนึ่ง ที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อจุลชีพ (antimicrobial) ใช้ในรูปของ “เกลือทองแดง” เช่น Copper hydroxide (คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์) Copper oxychloride (คอปเปอร์ออกซีคลอไรด์) Copper sulfate basic (บลูคอปเปอร์) Copper+Mancozeb (สูตรผสมเพื่อเพิ่มการยึดเกาะ) สารกลุ่มนี้เป็น “สารสัมผัส (contact fungicide/bactericide)” ไม่ได้ซึมเข้าใบ แต่เคลือบผิวใบไว้

2. หลักการต้านโรคแคงเกอร์ของคอปเปอร์

(1) สร้างชั้นฟิล์มป้องกันเชื้อโรค: เมื่อฉีดพ่นลงบนใบหรือกิ่ง คอปเปอร์จะเกาะเป็นฟิล์มบางๆ ป้องกันไม่ให้เชื้อ Xanthomonas citri เข้าสู่เนื้อเยื่อพืช โดยเฉพาะในช่วงฝนตก หรือน้ำค้างจัดที่เชื้อแพร่กระจายง่าย

(2) ฆ่าเชื้อที่ตกค้างบนผิวใบ: เมื่อเชื้อแคงเกอร์สัมผัสคอปเปอร์ ไอออนทองแดง (Cu²⁺) จะซึมเข้าไปในเซลล์ของเชื้อ แล้วเกิดผลดังนี้:

• ทำลาย เยื่อหุ้มเซลล์ของเชื้อแบคทีเรีย

• ทำให้ โปรตีนและเอนไซม์ภายในเซลล์เสื่อมสภาพ

• สุดท้ายเชื้อ ไม่สามารถแบ่งตัวและตายไป

พูดง่าย ๆ คือ คอปเปอร์ “ฆ่าเชื้อและป้องกันการเข้าผิวใบ” พร้อมกัน

(3) ลดแหล่งเชื้อบนใบแก่-กิ่งแก่: การพ่นคอปเปอร์ช่วงใบเริ่มแก่ จะช่วยลดเชื้อที่เกาะค้างบนผิวใบและขั้วใบ (ซึ่งเป็นแหล่งระบาดต่อรุ่น) ช่วยลดความเสี่ยงไม่ให้เชื้อเข้าระลอกใหม่ในฤดูฝน

3. เงื่อนไขที่มีผลต่อประสิทธิภาพคอปเปอร์

4. วิธีใช้คอปเปอร์ให้ได้ผลสูงสุด

พ่นช่วงใบเพิ่งเริ่มแก่ (ยอดเริ่มหยุดขยาย) ช่วยเคลือบผิวก่อนเชื้อเข้า พ่นป้องกันหลังฝน/น้ำค้างหนัก/ตัดแต่งกิ่ง ป้องกันเชื้อเข้าทางบาดแผล เว้นระยะห่างการพ่น 10-15 วัน ถ้าฝนตกบ่อยควรพ่นถี่ขึ้น อย่าพ่นซ้ำเข้มข้นเกินไป เพราะคอปเปอร์สะสมได้ ทำให้ใบอ่อนและยอดไหม้

5. การผสมเสริมเพิ่มประสิทธิภาพ

• ผสมกับ ซิลิกา (Si) เพิ่มการยึดเกาะและช่วยเสริมผนังเซลล์ใบ

• ผสมกับ แคลเซียม–โบรอน ช่วยให้ผนังเซลล์ใบหนาแน่น

• หลีกเลี่ยงการผสมกับสารเคมีที่เป็นกรดหรือฟอสเฟต

สรุป

“คอปเปอร์ไม่ใช่ยารักษา แต่เป็นเกราะป้องกันโรคแคงเกอร์” เมื่อเคลือบผิวใบไว้ จะยับยั้งเชื้อแคงเกอร์ตั้งแต่ยังไม่เข้าพืช และฆ่าเชื้อที่เกาะอยู่บนใบให้หมด

276 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร