“โรคแคงเกอร์มะนาว” เป็นศัตรูตัวร้ายที่เกษตรกรแทบทุกสวนต้องเจอ และชื่อของ “สเตร็ปโตมัยซิน (Streptomycin)” มักถูกพูดถึงบ่อยในวงการเกษตร เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว และหายไปเนื่องจากถูกห้ามจำหน่าย แต่ตอนนี้สามารถหาซื้อได้ใน Shopee หรือ Lazada แต่จำเป็นต้องเข้าใจให้ชัดเจนก่อนใช้นะครับ

1. โรคแคงเกอร์คืออะไร

เชื้อสาเหตุ: Xanthomonas citri subsp. citri เชื้อนี้เป็น “แบคทีเรีย” ที่เข้าทำลายใบ กิ่ง และผลมะนาว โดยเฉพาะช่วงอากาศชื้นหรือฝนตก

อาการเด่น: ใบเป็นจุดนูนสีน้ำตาล มีขอบสีเหลือง เมื่ออาการรุนแรง ใบและผลร่วง แผลบนผลทำให้ขายไม่ได้

2. สเตร็ปโตมัยซิน (Streptomycin) คืออะไร

เป็นยาปฏิชีวนะ (antibiotic) ที่ใช้ฆ่าแบคทีเรีย โดยเฉพาะเชื้อกลุ่ม Xanthomonas ที่เป็นต้นเหตุของโรคแคงเกอร์ ซึ่งแต่เดิม ใช้ในทางการแพทย์ มาก่อน และต่อมานำมาประยุกต์ใช้ในพืช เช่นสเตร็ปโตมัยซินซัลเฟต (Streptomycin sulfate) หรือ อ็อกซี่เตตราไซคลิน (Oxytetracycline)

3. ข้อควรระวังในการใช้ “สเตร็ปโตมัยซิน”

แม้จะมีฤทธิ์ยับยั้งโรคแคงเกอร์ได้จริง แต่มี ข้อจำกัดและความเสี่ยงสูง ดังนี้

4. แนวทาง “ปลอดภัยกว่า” ในการควบคุมโรคแคงเกอร์

(1) พ่นสารทองแดง (Copper) สม่ำเสมอ เช่น คอปเปอร์ออกซีคลอไรด์ (Copper oxychloride) คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์ (Copper hydroxide) หรือพ่นหลังฝนหรือช่วงแตกใบอ่อนทุก 7-10 วัน

(2) ใช้ชีวภัณฑ์ควบคุมเชื้อแบคทีเรีย Bacillus subtilis, Bacillus amyloliquefaciens ยับยั้งการขยายของเชื้อแคงเกอร์ได้ดี ใช้ควบคู่กับน้ำหมักสะเดาหรือพริก+กระเทียม

(3) ตัดแต่งกิ่งใบที่เป็นโรค ตัดและเผาทำลายนอกแปลง ฆ่าเชื้อด้วยปูนขาวหรือน้ำปูนแรง

(4) เสริมภูมิต้านทานต้น ฉีดพ่น แคลเซียม-โบรอน+ซิลิก้า ช่วยให้ผิวใบและผลหนาแน่น ทนต่อการเข้าทำลายของเชื้อ

(5) รักษาความโปร่งของทรงพุ่ม ลดความชื้นสะสม เชื้อไม่ชอบแดดและอากาศถ่ายเท

สรุปแนวคิด

“สเตร็ปโตมัยซินช่วยฆ่าเชื้อแคงเกอร์ได้จริง แต่ไม่ใช่ทางออกระยะยาว” ทางที่ดีที่สุดคือ ใช้ชีวภัณฑ์ + คอปเปอร์ + การจัดการใบและพุ่มให้โปร่ง จะได้ผลยั่งยืน ปลอดสารตกค้าง และไม่ทำลายระบบนิเวศของสวนครับ

133 @สงวนสิขสิทธิ์โดย สวนมะนาวท้ายไร่ จังหวัดพิจิตร